Czasami trudno wyjść z kina, czyli spuchnięte oczy, zbłąkane myśli i poczucie niewiedzy. ("Kamienie na szaniec")

Z filmami czy książkami o wojnie jest tak, że nie da się ich skrytykować. Czy to wspomnienia Anny Szatkowskiej z Powstania Warszawskiego, czy pamiętnik Białoszewskiego, Złodziejka książek, czytany teraz przez mnie Dziennik Anne Frank, Pianista, Lista Schindlera, Dzieci Ireny Sendlerowej, jakikolwiek film, jakakolwiek książka – zawsze robi wrażenie. To nie musi być wcale dobrze napisane, nakręcone i zagrane. Może niektórzy potrafią wykrzesać z siebie odrobinę obiektywizmu, spojrzeć na dane dzieło nie przez pryzmat wojny, ogromu cierpienia, ale jego jakości, sztuki, popatrzeć z pewną dozą rozsądku, krytycznie, wchodząc w szczegóły. Ja tak nie umiem, choćbym nawet się starała, bo zawsze błąkają się po mojej głowie te same pytania, ten sam smutek, te same myśli. To nie było wcale dawno. I jak potrafię zrozumieć bohaterstwo, do którego nie wiem, czy byłabym zdolna, nie potrafię zrozumieć okrucieństwa. Zawsze boli tak samo.

Jak więc krytykować coś, co pokazało, że zawsze można wybrać, dobro lub zło, a przy tym pierwszym zapłacić nawet zbyt wysoką cenę? Jak oceniać coś, w czym jest tyle strachu, cierpienia, ale też zwykłej radości, zwykłego życia fajnych chłopaków i fajnych dziewcząt, dobrych ludzi czasem poukrywanych, trochę niewidocznych na pierwszy rzut oka? I naprawdę nie mogę powiedzieć, że nie, nie lubię, nie podobało mi się, mam gdzieś, nie obchodzi mnie. 

Bo w sumie nie przepadam za „Kamieniami na szaniec”. Moja ukochana polonistka w gimnazjum mówiła, że to jedna z najlepszych lektur, wiecie, młodzież ją kocha, jest inna od nudnych „Krzyżaków”, jest tam przyjaźń, walka, siła, które stają się bliższe dla gimnazjalistów. A ja doczytałam do końca, bo mi kazali, oddałam Szarym Szeregom to, co do nich należało, doceniłam, ale nie pokochałam.
Poszłam do kina ze średnią znajomością książki – czytałam dawno, nigdy nie była dla mnie bardzo ważna – szczegółów nie pamiętam. To chyba nawet lepiej dla filmu, bo nie mam pretensji o zmiany, nawet pominięcie Alka mnie jakoś bardzo nie przejęło, błąkające się dziewczyny tym bardziej. W końcu chłopcy z Szarych Szeregów nie zajmowali się jedynie walką, oprócz przyjaciół, mieli też miłostki, życie z piętnem wojny, w pewnym sensie klatka, od której nie można uciec, ale jednak też życie z codziennymi troskami, rosołem i płaczącą dziewczyną, bo nie mogła obejrzeć Poli Negri w kinie.
Ładnie o tym mówi Rudy, skatowany Rudy, który chciałby żyć tak, jakby tego wszystkiego nie było, jakby się nie zdarzyło. W ogóle chciałby żyć, bo przecież są twardzi. Są jak kamienie. Ale kamienie rzucone przez Boga na szaniec.

Z tym filmem było więc tak, że poszłam, obejrzałam i nie mam większych zarzutów. A tych mniejszych nie chce mi się wywlekać na powierzchnię, bo nie mam nawet na to siły i raczej nie pamiętam wszystkich szczegółów – przez łzy nie zawsze wszystko można dostrzec. To nie jest więc zły film, patrząc na niego jak na produkcję. To jest zły film, bo wyszłam z kina z okropnym bólem głowy, spuchniętymi oczami i smutkiem w sercu. Mogli przy końcu choćby pokazać polską flagę, powiedzieć, że było warto lub coś w tym stylu, cokolwiek, bo czasami po prostu nie wystarcza wiedza, że oni poświęcili wszystko dla wszystkiego i to było dobre, tak było trzeba. Pozostaje więc ten okropny, dogłębny smutek. I podziw. Bolesne uczucie bezradności i dotknięcia czegoś mimo wszystko pięknego.

Za Dawidem Podsiadło też nie przepadam i nigdy nie przepadałam. Ale ta piosenka brzmi teraaz u mnie w pokoju cały czas i już nam tekst na pamięć.